• Barbarossastraat voor renovatie
  • Barbarossastraat na renovatie
  • Bisschop Ottostraat voor renovatie
  • Bisschop Ottostraat na renovatie
  • gerenoveerde voorgevel
  • nieuwe voordeuren ontwerp Lex Pott
  • Kruistochtstr 5-7-9
  • uitgebouwde woningen en regenton bij berging
  • 210616 bergingen GrWillemstr
  • 210927 uitbouw nwe zijgevel
  • uitbouwen (2)
  • uitbouwen met kopgevel
  • uitbouwen
  • opgetrokken achtergevels
  • opgetrokken achtergevel bij kopgevel
  • aansluiting van nieuw op oud werk
  • koopwoning casco (1)
  • koopwoning casco (2)
  • koopwoning casco (3)
  • koopwoning casco (4)
  • 220224 stormschade
  • 211016 luchtfoto fase 6
  • Aap
  • Leeuw
  • Ram
  • Walrus
  • IHS
  • Xp
  • ornament blok speciaal
  • ornament blok
  • ornament pot(deksel)
  • ornament recht speciaal
  • ornament recht
  • ornament scheef

Bavodorp, Haarlem

Bavodorp, Haarlem  , 2011-heden

Bavodorp is onderdeel van de Haarlemse Slachthuis buurt.
Het werd tussen 1917 en 1921 in drie bouwstromen gebouwd door de Katholieke woningbouwvereniging St Bavo.
Oorspronkelijk bestond het uit 370 woningen en winkels. Nu zijn nog 294 woningen en (voormalige) winkels in bezit van Ymere.
De woningen en enkele (voormalige) winkels bestaan uit een begane grond verdieping  met daarop een slaapverdieping en een vliering. De gevels zijn opgetrokken uit baksteen, de schuine kappen waren oorspronkelijk belegd met keramische pannen (nu beton). De één gezinshuizen met gemiddeld zeer ruime tuinen hebben een gebruiksoppervlakte van ongeveer 75 m2.

Er zijn veel verschillende woningtypes, hoekwoningen en (hoek)winkel-woningen. Die variatie en de vele metselwerk- en keramische ornamenten en bakgoten met klossen maken de architectuur levendig.
Deze architectuur en de lage, kleinschalige bebouwing karakteriseert  de dorpse sfeer van Bavodorp.
De veelal diepe tuinen en opvallende doorkijkjes tussen de blokken versterken het tuindorpachtig karakter.

Haalbaarheidsonderzoek, 2011-2013
In het voorjaar van 2011 kregen wij, na een architecten selectie, de opdracht van Ymere om de bouwkundige staat van Bavodorp te onderzoeken en voorstellen te doen voor grootscheepse renovatie van de woningen.
Gelijktijdig werd ook (niet door ons) een onderzoek gedaan naar de haalbaarheid van sloop-nieuwbouw. Het idee was om in een later stadium tot een mix van sloop-nieuwbouw en renovatie te komen. Dan zouden er ook meer verschillende woningtypes kunnen worden aangeboden.

Proefproject Barbarossastraat, 2013-2014
Begin 2013, na grondig onderzoek van diverse aspecten (bouwkundig, stedenbouwkundig, financieel, woon-technisch) en bewoners-enquêtes besloot Ymere een blok van 8 woningen, gelegen aan de Barbarossastraat als proef-project te renoveren.
Van Lith Bouwbedrijf BV uit Beverwijk verkreeg met een bouwconcept waarbij dak en volledige inbouw werd vervangen door cellenbetonnen bouwmuren en vloeren de opdracht om in bouwteamverband met de opdrachtgever en architectenbureau Loco-Motief Amsterdam het renovatieproject Bavodorp te ontwikkelen.
Het aan de achtergevel uitbouwen van 2 woningen over 2 lagen en het recht optrekken van de achtergevel van vier andere woningen maakten deel uit van de proef.
Het oorspronkelijke karakter van het blok is zoveel mogelijk behouden terwijl de kwaliteit van de renovatie die van nieuwbouw heeft benaderd.
Op basis van de ervaringen met dit project werd de conclusie getrokken de overige woningen ‘traditioneel’ te renoveren.
De noodzakelijke marges van de cellenbeton bouwmethode bleken veel ruimte te kosten en de aansluitingen van de prefab elementen leverden te veel isolatielekken op. Besloten werd daarom tot een meer traditionele bouwmethode die beter aan moest sluiten bij de kleinschaligheid, de gevarieerdheid en de scheefte van de bestaande constructies.
Het behoud van het karakter van Bavodorp vroeg daarbij om een nauwere samenwerking tussen aannemer en architect.

Ingrepen 2017-heden
In 2017 ging de renovatie van Bavodorp van start. Gepland werden uiteindelijk vijf fases zodat een zo goed mogelijke afstemming van uitplaatsing, uitvoering en terugkeer mogelijk werd .
betreft de esthetiek werd de restauratieve aanpak gehandhaafd. Funderingen werden hersteld, warmte isolatie aangebracht, individuele CV installaties met op de begane grond vloerverwarming en mechanische ventilatie werd aangebracht. De gehele inbouw inclusief de installaties werden vernieuwd. Een groot aantal woningen zijn over twee etages 2 meter uitgebouwd aan de achterzijde en van een groot aantal woningen is de achtergevel op de eerste verdieping opgetrokken. Alle dakkapellen zijn vernieuwd en verbreed.
Van een aantal woningen werd alleen de buitenzijde gerenoveerd en de fundering hersteld zodat  de samenhang van het uiterlijk van de buurt in stand is gehouden. Deze woningen werden als casco woningen verkocht. Het hele proces betekende een zeer grote verandering voor de sociale samenstelling van de buurt met de terugkeer van oorspronkelijke bewoners, nieuwe huurders en de komst van veel al jongere kopers.

Tuindorp karakter en architectuur
Bavodorp was en is een gezellige volksbuurt. Een buurt waar men elkaar kende en waar je met je buurtgenoten samen leeft. Natuurlijk ging dat niet altijd zonder problemen maar een sociale samenhang is er altijd geweest.
Ymere heeft getracht daar, ook bij het herplaatsen van bewoners na de renovatie, rekening mee te houden. De bewoners van hun kant hebben hun strijd t.a.v. de vaststelling van het ‘Sociaal Plan’ (,de voorwaarden en keuzes bij terugkeer,) geleverd waardoor zij akkoord konden gaan met de renovatie.
Voor ons, als architect betekende dit veelvuldig contact met een groot aantal bewoners. In het plan waren veel keuzes en aanpassingen mogelijk die verder gingen dan alleen de kleur van de tegels maar bv ook de plek en vorm van de keuken en bij de niet uitgebouwde woningen ook de plek van de badkamer.
Voor ons was het de opdracht om ook in de esthetische aanpak rekening te houden met die bijzondere samenhang.
In de vervanging van de dakkapellen, de vernieuwing van de dakpannen en de kleurkeuze hebben we geprobeerd het vroeg 20e eeuwse tuindorp karakter te behouden of terug te brengen (na renovaties in de 70er en 80 er jaren vd vorige eeuw).
De oorspronkelijke kleuren konden, ook na kleuronderzoek, niet met zekerheid worden vastgesteld.
We hebben daarom geput uit het bekende kleurenpalet van tuindorpen uit de jaren 20. (er waren toen maar een beperkt aantal ‘standaard’ kleuren). De oranje boeiboorden van de dakkapellen is een toevoeging van ons om het contrast tussen dakkapellen en de oranje dakpannen te verzachten, én om het feit dat de dakkapel hoger was geworden door het toegevoegde isolatiepakket visueel te verlagen. De buurt kreeg daarmee een eigen, herkenbaar, accent.

Voortgang en duurzaam bouwen

Inmiddels (februari 2022) is driekwart van het aantal woningen gerenoveerd. In 2023 is de verwachting dat de laatste woningen zullen worden opgeleverd.
De wens van de opdrachtgever om duurzamer te willen bouwen is tijdens het hele proces gegroeid. Ons voorstel de gevelbekleding van onbehandeld Accoya houten delen te maken is al in een vroeg stadium omarmd. Maar inmiddels is er als onderdeel van het duurzamer bouwen ook veel aandacht voor de circulariteit van bouwmaterialen zoals het hergebruik in het project zelf van de betonnen dakpannen (In een deel van het project toegepast als granulaat in de stamp-betonnen vloeren.) en het bestemmen voor hergebruik van nog goede houten vloerbalken. De keuze voor aarde i.p.v. het aanbrengen van zand in de tuinen is mede op aandringen van de bewoners gebeurd. En inmiddels zijn er ook heel wat tonnen voor de opvang van regenwater geplaatst en zijn veel daken van bergingen voorzien van een groen sedum dak. Ook werd er bij de dimensionering van de nieuwe dakconstructies rekening gehouden met de mogelijkheid PV panelen te plaatsen.

Natuurlijk is het mogelijk én noodzakelijk het hele bouw- en renovatieproces nog veel meer te bekijken op de impact van haar ecologische voetafdruk dan is gebeurd bij de renovatie van Bavodorp. En wij vinden dat het onze taak is onze opdrachtgever op mogelijkheden om die te verkleinen te wijzen. Toch laat dit project , juist omdat het een tijdsbestek van zo’n 10 jaar behelst, zien dat, ook bij een groot bedrijf als Ymere, de aandacht voor ons milieu langzaam maar zeker meer prioriteit krijgt.


×